Orhan Veli’nin İstanbul’u Dinliyorum Adlı Şiirinin Tahlili

İSTANBUL'U DİNLİYORUM

İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı
Önce hafiften bir rüzgar esiyor;
Yavaş yavaş sallanıyor
Yapraklar, ağaçlarda;
Uzaklarda, çok uzaklarda,
Sucuların hiç durmayan çıngırakları
İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı.
                    
İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı;
Kuşlar geçiyor, derken;
Yükseklerden, sürü sürü, çığlık çığlık.
Ağlar çekiliyor dalyanlarda;
Bir kadının suya değiyor ayakları;
İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı.
                    
İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı;
Serin serin Kapalıçarşı
Cıvıl cıvıl Mahmutpaşa
Güvercin dolu avlular
Çekiç sesleri geliyor doklardan
Güzelim bahar rüzgarında ter kokuları;
İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı.
                    
İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı;
Başımda eski alemlerin sarhoşluğu
Loş kayıkhaneleriyle bir yalı;
Dinmiş lodosların uğultusu içinde
İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı.
                    
İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı;
Bir yosma geçiyor kaldırımdan;
Küfürler, şarkılar, türküler, laf atmalar.
Birşey düşüyor elinden yere;
Bir gül olmalı;
İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı.
                    
İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı;
Bir kuş çırpınıyor eteklerinde;
Alnın sıcak mı, değil mi, biliyorum;
Dudakların ıslak mı, değil mi, biliyorum;
Beyaz bir ay doğuyor fıstıkların arkasından
Kalbinin vuruşundan anlıyorum;
İstanbul'u dinliyorum.
                       Orhan VELİ

 İstanbul’u Dinliyorum Şiirinin Tahlili

İstanbul’u Dinliyorum Şiirinin Nazım Biçimi: Serbest nazım şekli

İstanbul’u Dinliyorum Şiirinin Nazım Birimi: Bentler halinde yazılmıştır. Altı bentten oluşmuştur.

İstanbul’u Dinliyorum Şiirinin Ölçüsü: Serbest ölçüyle yazılmıştır.

İstanbul’u Dinliyorum Şiirinin Ahenk Unsurları: 

Aliterasyon, kelime ve ifade tekrarları, çoğul ekleri, bolca kullandığı ikilemelerle ahengi sağlamıştır.

İstanbul’u Dinliyorum Şiirinin Kafiye ve Redifleri:

rüzgar esiyor: “-iyor” redif

çok uzaklarda ağaçlarda: “larda” redif

durmayan çıngırakları: “ı” yarım uyak

değiyor ayakları:  “ı” yarım uyak

gözlerim kapalı: “ı” yarım uyak

ter kokuları: “ı” yarım uyak

İstanbul’u Dinliyorum Şiirinin Söz Sanatları:

Aliterasyon: “ç“, “k“, “l“, “r” sesleriyle aliterasyon yapılmıştır.

“Başımda eski alemlerin sarhoşluğu

Loş kayıkhaneleriyle bir yalı” bu dizelerde ise teşhis (kişileştirme) sanatı yapılmıştır.

İstanbul’u Dinliyorum Şiirinin Dili: Sade ve anlaşılır bir dille yazılmıştır. Günlük konuşma dilini şiirde görüyoruz.

İstanbul’u Dinliyorum Şiirinin Teması: İstanbul ve İstanbul’un güzellikleri.

İstanbul’u Dinliyorum Şiirinde Gelenek: I. Yeni Şiir Akımının (Garip Hareketi) izleri, düşüncesini İtsnabul’u Dinliyorum şiirinde görüyoruz.

İstanbul’u Dinliyorum Şiiri ve Şair: Şairin hayata bakış açısı, edebi görüşü, felsefesi ve İstanbul şehrine olan hayranlığı şiire yansımıştır.

İstanbul’u Dinliyorum Şiirindeki Ses Olayları:

İstanbul’u dinliyorum: Dinliyorum kelimesinde ünlü daralması ses olayı vardır. dinle-yor-um=dinliyorum

Önce hafiften:  Hafiften kelimesinde ünsüz benzeşmesi ses olayı vardır. hafif-den=hafiften

hiç durmayan: Durmayan kelimesinde “y” kaynaştırma ünsüzü vardır. durma-y-an

suya değiyor: Suya kelimesinde “y” kaynaştırma harfi vardır. su-y-a

eski alemlerin sarhoşluğu: Sarhoşluğu kelimesinde ünsüz yumuşaması ses olayı vardır. sarhoşluk-u=sarhoşluğu

lodosların uğultusu: Uğultusu kelimesinde “s” kaynaştırma ünsüzü vardır. uğultu-s-u

Alnın sıcak mı: Alnın kelimesinde “n” kaynaştırma ünsüzü vardır. al-n-ın

Kalbinin vuruşundan: Kalbinin kelimesinde “n” kaynaştırma harfi vardır. Kalbi-n-in

anlıyorum: Anlıyorum kelimesinde ise ünlü daralması ses olayı vardır. anla-yor-um=anlıyorum